زندگی رو به دشت

اکولوژی دانش پدیده‌های محیط و روابط میان آن‌هاست. علمی است که محیط را مجموعه‌ای از سیستم‌های پایین‌دستی می‌شناسد که در ارتباطی معنادار، سیستم بزرگ‌تری را پدید می‌آورند.  منظر اما، تلفیق گزیده‌ای از آن سیستم بزرگ‌تر با فهم ناظر از آن است. تفسیر آن، همچون قطعه‌ای از اکوسیستم پیش رو، چیز تازه‌ای است که انسان «آن» را می‌فهمد و «مقصودش» از بیرون را شکل می‌دهد. در این فرآیند، اکوسیستم  و ناظر آن، مجموعه‌ای واحد و غیرقابل انفکاک را می‌سازند که منظر نامیده می‌شود. انسان، در «منظر» زندگی می‌کند؛ نه در اکوسیستمی که علم معرفی می‌کند.  ایرانیان از دیرباز به دلایل تاریخی، که بعید نیست منشأ جغرافیایی داشته باشد، نسبت به طبیعت حساسیت ویژه‌ای داشته‌اند که آنان را وا‌می‌داشته تا به آن توجه کنند و هر دم تفسیر جدیدی از آن برپا سازند.  میل ماندگار به ارتباط نزدیک با طبیعت، در هنر، معماری و شهر ایرانیان اثر عمیقی بر جاگذاشته است. ازجمله هر جا که ممکن است تا دیدی به طبیعت گشوده گردد، گزیر از آن روا نخواهد بود؛ برای این امر، معماری ایرانی، ایوان، اندام ویژۀ «تماشای بیرون» را پدید آورده تا دشت از قاب میان آن جلوه‌گری کند.  بدین‌سان، ناظر ایستاده بر ایوان، از درون قابی که خود انتخاب کرده، برشی از دشت مقابل، که اکوسیستمی پیچیده از روابط نامتناهی است، را تماشا می‌کند؛ و این نگاه زمینه‌ساز تعلق‌خاطری می‌شود که از ذهن ایرانی بیرون نرفته است. این‌سان، اکوسیستم از نگاه منظر، شناخت خاصی از آن است که روابط درونی سیستم را به انتخاب ناظر به نمایش می‌گذارد. اکولوژی را اگر علم به روابط اکوسیستم معنا کنیم، در نگاه منظر، با آنچه علم می‌نمایاند، تفاوت خواهد داشت.  انتخاب «آیدا آل هاشمی» از اکولوژی منطقۀ «الموت» از دید ناظری که در ایوان ایستاده، نسبت این دو را به‌خوبی آشکار می‌سازد. آنچه این عکس، در کلیت خود روایت می‌کند منظری است که در بخشی از آن اکولوژی منطقۀ الموت آرمیده است.